Bạch Thầy, sáng nay, ôn tụng Năm giới con có nghe thuật ngữ: “đoàn thực và xúc thực”, xin Thầy giải thích cho con ý nghĩa hai thuật ngữ này ạ?

Đoàn thực là ăn thô, ăn bằng miệng, lấy thức ăn từ bên ngoài vào để nuôi dưỡng thân. Mỗi ngày chúng ta ăn cơm, bánh, trái cây...đó gọi là đoàn thực.

Xúc thực cũng là một dạng ăn. Xúc là tiếp xúc. Xúc thực có trừu tượng hơn đoàn thực. Chúng ta có 6 căn: mắt, tai, mũi lưỡi, thân và ý. Khi mắt tiếp xúc với sắc nhãn thức khởi lên, tai tiếp xúc với âm thanh nhĩ thức khởi lên,...và ý tiếp xúc với pháp trần ý thức khởi lên. Những cái đó chính là xúc thực.

Đoàn thực là ăn bằng thức ăn, ở dạng ăn này ta chọn lựa rất kỹ về mặt thực phẩm để tránh bị ngộ độc, cholesterol...nhưng ít ai để ý đến vấn đề xúc thực. Xúc thực cực kỳ quan trọng đối với cuộc sống của mỗi người. Khi ta xem một thức phim, đọc một cuốn sách đó là xúc thực. Do vậy, phải biết chọn lọc những “thức ăn” khi đưa vào mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý. Xem những thước bạo động, đọc những cuốn sách kém văn hoá, đồi trụy . . . chính là ta đang đưa độc tố vào trong tâm mình thông qua mắt, tai ...  ý. Do đó phải biết chọn lọc thức ăn thông qua sáu căn của mình.

Con nghe một số vị nói ngồi thiền mở luân xa sẽ tăng cường sức khỏe. Như vậy nhà Phật mình có dạy thiền mở luân xa không thưa Thầy?

Nhiều nghìn năm trước, tại Ấn Độ, một số tôn giáo lúc bấy giờ cũng đã có “Thiền”. Đức Phật cũng nhờ thiền định mà chứng đạo, nhưng mục đích thiền Phật giáo là để giải thoát. Thiền trong Phật giáo có Thiền chỉ và Thiền quán. Thiền chỉ là dừng lại, lắng dịu, yên tỉnh nội tâm, không suy nghĩ lo lắng bận rộn , thiền giúp ta có được định tâm. Yếu tố cơ bản đầu trong thiền hơi thở đó là chỉ, đưa tâm quay về với thân, lấy hơi thở làm đối tượng. Còn thiền quán là quán chiếu, soi xét nhìn sâu vào sự vật hiện tượng, để thấy được tự tánh các pháp,  phá tan tan phiền não vô minh để đạt được giải thoát. Thiền trong Phật giáo không hề có cái gọi là “mở luân xa”. Thiền đạo Phật là quay về với chính mình, làm chủ tự thân.

Trong bài pháp thoại buổi sáng Thầy dạy đừng nên xen vào chuyện người khác, nhưng nếu không quan tâm người khác thì như thế có thiếu từ bi không thưa Thầy?

Khuynh hướng con người là thích làm cảnh sát để sưu tra chuyện người khác, thích làm trọng tài để phán xử người khác trong khi không giải quyết được lầm lỗi nơi nội tâm mình, không chuyển hoá phiền não, khổ đau nơi mình. Mình có thể tham gia vào môi trường xung quanh và những người xung quanh nhằm giúp tốt đẹp hơn nhưng phải “thấy” cho được khả năng của mình trước. Một người đạo lực chưa vững, tâm tánh chưa thuần mà xen vào nhiều vấn đề không liên quan sẽ dẫn đến rắc rối, phiền phức, lại phản tác dụng. Một anh lính cứu hỏa phải trang bị đủ dụng cụ cứu hỏa như bình chữa cháy, nước, trang phục bảo hộ, kỹ năng chữa cháy...Cũng vậy, ta chưa trang bị cho mình đủ những tố chất như tâm từ bi, lòng khoan thứ hay nói khác hơn là nội lực chưa vững mà đòi cứu những ngọn lửa sân giận nơi người khác liệu có ổn không. 

Mặt khác con người cũng có khuynh hướng muốn “làm cho ra lẽ” vấn đề gì đó nhưng khi “cái lẽ” ra rồi thì sự việc có khi còn trở nên nghiêm trọng hơn.

Nỗi khổ đến với mình hãy quay về với hơi thở, hít vào thở ra để tâm mình lắng lại hơn là phải tranh nhau chuyện phải trái đúng sai. Nỗi khổ đến với người hãy quán từ bi, rãi tâm lành đến người. Hành xử như vậy không phải là nhu nhược, một người thật sự khỏe là người có nội tâm vững chãi và định tĩnh trước mọi tình huống. Chuyển hóa tâm là sự chuyển hóa vĩ đại. Hãy nhìn hình ảnh đức Thế Tôn chuyển hóa chúng sanh bằng sự chuyển hóa vĩ đại nơi tâm thức Ngài. Có những người, những nhóm, những tổ chức chuyển hoá kẻ khác bằng vũ lực hay quân sự, chuyển hoá như vậy không thu phục được nhân tâm. Hãy đem cái đức của mình để cảm hóa mọi người. 

BBT