Thầy nói những thập niên 80, 90 của thế kỷ trước Thầy là bạn đồng học suốt 8 năm với Ni Sư trụ trì. Thầy đến với Quý Ni Sư bằng tình đạo bạn rất quý, đến quý phật tử bằng tình Thầy trò, tình bạn hữu, tình đồng hương. Trong cuộc sống ai cũng có mối quan hệ thể hiện bằng tình cảm, công việc, tâm giao giữa người với người gọi là bạn.

Chúng ta vẫn nghe câu: “Ăn cơm có canh , tu hành có bạn”. Nhưng cũng có nhiều loại bạn: bạn tâm giao, bạn hàng, bạn chiến đấu, bạn đạo để cùng nhau làm việc, sách tấn tu tập. Học Thầy không tày học bạn là cách chúng ta hay nói về học hỏi từ bạn bè. Tiên, tổ, ông bà, Chư Phật, Bồ tát cũng thế, năm xưa tình làng nghĩa xóm gắn bó mật thiết, đến với nhau bằng tấm lòng, thân thiện đến với nhau bằng đạo lý, tối lửa tắt đèn có nhau.

Chúng ta học gì từ tình bạn của Đức Phật? Sau khi đắc thành đạo quả Đức Phật đã tìm đến những người bạn đầu tiên của mình để hoá độ. Trong đó có Kiều Trần Như một trong năm vị bạn đồng tu khổ hạnh trước lúc thành bậc chánh đẳng, chánh giác. Rời cung vàng điện ngọc với lối sống hưởng thụ dục lạc đến với lối tu khổ hạnh ép xác Thái tử Tất Đạt Đa sau khi thọ bát sữa của nàng du sĩ Sujata ngài tìm ra lối tu trung đạo, toạ thiền tại gốc cây bồ đề, chuyên tu thiền quán để thành tựu đạo quả. Ngài đã tìm đến năm người bạn bằng đức tướng, năng lượng toả sáng đã chiêu cảm năm anh em Kiều Trần Như bằng bài pháp Chuyển Pháp Luân đầu tiên tại vườn Nai. Nhìn hình ảnh đó ta thấy bạn bè bằng lẽ sống, bằng mối quan hệ rất tốt, ta chơi với ai sẽ biết được tính cách của bạn. Xá Lợi Phất cũng có một người bạn thân thiết từ thuở nhỏ là Mục Kiền Liên. Những điều chuẩn bị nói ra từ Mục Kiền Liên thì xá Lợi Phất cũng chuẩn bị nói nên quyết tâm ai thấy được đạo trước thì hướng dẫn nhắc nhở cho người còn lại. Trong một lần Xá Lợi Phất gặp thân tướng đoan nghiêm, nhẹ nhàng thanh thoát của Asaji đã hiền hỏi: Ngài là đệ tử của ai, học giáo pháp nào mà thân tướng đoan nghiêm, nhẹ nhàng thanh thoát? Asaji bèn nói tôi học giáo pháp từ bậc giác ngộ, đệ tử của Đức Thích ca Mâu Ni. Thầy tôi dạy: Tất cả các pháp đều do duyên sinh thì cũng đều do duyên diệt, bậc Thầy của tôi đã nói như vậy và đây là chân lý ngàn đời. Trong tư duy các tôn giáo ngày xưa thế gian này do thượng đế an bài, sắp đặt, khi nghe các pháp do duyên sinh Tôn Giả Xá Lợi Phất bừng ngộ chứng vào dòng thánh và chạy về báo cho Mục Kiền Liên cùng đến Bậc đạo sư để học đạo.

Trong quá trình hành đạo hai Ngài Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên đều yểm trợ giúp đỡ cho nhau. Khi Mục Kiền Liên mất, Xá Lợi Phất xin Đức Phật để về quê độ mẹ rồi nhập diệt sau đó. Sau khi Cunda mang hũ cốt của Xá Lợi Phất khiến Anan đứng không vững khiến Đức Phật trấn an đại chúng và nói. Này Anan sự ra đi của Xá Lợi Phất có ảnh hưởng đến trí tuệ, phước đức, công đức tu tập của ông không? Nhằm trấn an đại chúng, ổn định tinh thần cho đệ tử vì hai tháng nữa Đức Thế Tôn cũng nhập niết bàn. Đức Thế Tôn đã nói đại chúng: các ông hãy an trú trong chánh niệm, tự mỗi người hãy là hòn đảo tự thân của mình, hãy nương và pháp, nương vào tự thân rồi đây ta cũng ra đi.

Chúng ta là những người bạn đạo để cùng tiến thân, ngoài ra còn là bạn đồng hương máu đỏ da vàng. Hằng ngày gặp nhau thấy quá đỗi bình thường nhưng đối với một người chân ướt, chân ráo đặt đến đây thấy hạnh phúc vô cùng. Nếu không có chất bạn khó mà truyền tải thông điệp mà đức Phật đã trao truyền những thông điệp cho nhau. Gặp nhau trong chùa, trong gia đình có những cái nhìn nhận lấp bít tư duy sáng tạo tuổi trẻ, thiếu sự truyền thông , có những lúc là Thầy- trò, mẹ- con, có những lúc là bạn để mạnh dạn nhìn nhận những khó khăn, tình cảm trong lòng để truyền thông với nhau.

Những người bạn từ môi trường thiên nhiên: chim ,sóc ,thỏ, hưu…giữa mình và loài thú có tình cảm rất đẹp. Một người bạn trung thành khác là loài Chó. Muốn làm bạn với các loài thú tâm chúng ta phải thiện lành, khi ta thân thiện thì loài thú sẽ thân thiện, khi ta có ác ý khởi tâm gì thì nó sẽ bắt được tần số  của chúng ta.

Chiếc lá, cành cây, ngọn cỏ, cánh hoa…là bạn bè! Những lúc âu lo phiền muộn nhìn vào một đoá hoa cũng thấy niềm vui, cắt tỉa một nhánh cây cũng làm cho ta thấy hạnh phúc. Ta với cỏ cây có mối quan hệ cộng sinh với nhau: khi ta thở ra lá cây hít vào, khi ta hít vào từ lá cây thở ra… Ở môi trường nào có cây cối thì môi trường đó thân thiện, học hiểu chiêm nghiệm như vậy mới thấy được giáo pháp của Đức Phật.

Những người bạn làm phiền luỵ, trắc trở, khó chịu.. nên khả năng kết nối yêu thương đóng lại; nếu biết kết nối yêu thương với những người đó thì tim mình mở ra. Những người gần mình, tiếp xúc xung quanh thân nhất sau này sẽ gây khổ cho mình. Nếu biết học hỏi chuyển hoá thì chúng ta sẽ học được môi trường xung quanh đều là bạn, trái tim luôn rộng mở để đón nhận tất cả các yêu thương. Nhìn Phật, Bồ Tát ở trên cao nguyện kết bạn với các bậc thiện tri thức, nguyện tu hành để làm bạn với Chư Phật, chư Bồ Tát. Người tu khi ăn cơm, rủa bát, mặc áo…đều có bài kệ để nhắc nhở ý thức rõ ràng việc mình đang làm.

Chúng ta phải mạnh dạn quyết chí để nói mình là bạn của Phật, của Bồ Tát. Chúng ta chỉ là bạn của Phật mới nói được lời nói, tư duy, việc làm của Phật. Khi trong tâm có những bế tắc chúng ta hay nói với Phật, Bồ Tát về những khó khăn, bế tắc trong lòng.Chúng ta đang nói chuyện với một người bạn thiêng liêng cao cả, thuần khiết của mình. Trên bước đường tu ta hãy xem những người lân mẫn đáng để chúng ta học, xem Đức Phật là tri kỉ nhờ vậy mà học được công đức của Đức Phật.

Cuộc sống này có những giá trị rất lớn, nhưng tình bạn là gía trị lớn của kiếp người không đánh đổi, không mua được nên phải trân quý. Nhìn đời bằng mắt thương thì sẽ không còn chữ” thù” ta gần gũi, lân mẫn được thì đó là người thân của cuộc đời. Ánh mắt nhìn đời bằng “bạn” thì những cái không bạn sẽ rơi xuống. Là những người bạn trong ngôi nhà hiểu biết thương yêu để chất liệu từ bi được toả sáng nuôi dưỡng chúng ta và chúng sinh vạn loại.

Hôm sau, ngày 09/09/2019 Thầy có thêm buổi chia sẽ pháp thoại thứ hai gửi đến đại chúng.

Nhân gian quan niệm rằng ngày 09/09 là ngày trùng cửu, ngày may mắn, nên tại đây thầy đã nói cho hội chúng nghe về lý duyên khởi để mọi người có cái nhìn sâu sắc hơn và nhận định được rằng đâu là sự thật của tốt - xấu.

Đức Phật dạy người Phật tử phải biết tin vào nhân quả nghiệp báo, nói cho đủ là Nhân - Duyên - Quả. Chúng ta thường có quan niệm rằng nhân nào quả nấy, cái này chỉ mang tính giáo dục và luân lý. Nhưng hãy nhớ rằng, cái duyên là yếu tố cực kỳ quan trọng để quyết định cho cái quả. Một người tốt, gặp duyên tốt sẽ từ ánh sáng đi theo ánh sáng để bước đến ánh sáng. Còn một người tốt, gặp duyên xấu sẽ từ ánh sáng đi vào trong bóng tối và tiếp tục lao vào bóng tối. Một người xấu ác, bất thiện nhưng gặp duyên tốt, sống trong môi trường tốt, có cơ hội để thức tỉnh, Đức Phật gọi đây là người từ bóng tối bước ra ánh sáng. Một người xấu, lại không đủ duyên lành, sống trong môi trường xấu, đức Phật gọi đây là người từ bóng tối tiếp tục đi vào trong bóng tối.

Tương quan nhân quả là một điều giúp chúng ta định hướng được cuộc sống tốt xấu ở thế gian. Về mặt nổi, ta có thể hiểu rằng nhân nào quả nấy, hiểu thêm chút nữa là nhân - duyên - quả. Nhưng để thật sự hiểu thì ta phải biết rằng tất cả các pháp đều duyên với nhau mà hình thành và tồn tại, cái này gọi là duyên khởi. Trong cái một có tất cả và trong cái tất cả có khả năng gom về một. Vì tính tương quan duyên khởi cho nên ta chịu ơn tất cả từ những điều nhỏ nhất, giữa con người với con người, giữa con người với môi trường xung quanh.

Hãy có niềm tin tuyệt đối vào nhân quả, thấu rõ được các pháp do duyên sinh để cùng cộng sinh, như vậy ta mới có hạnh phúc và chạm vào được chân lý của đức Phật. “Người đệ tử Phật, thấy được tính duyên khởi là thấy được Như Lai”.

Quảng Thức,  Tâm Minh Tuệ